مقدمه
مهریه یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح است که در زمان عقد توافق می‌شود. اما با گذشت زمان و تغییر شرایط اقتصادی، مبلغی که در عقدنامه نوشته شده ممکن است ارزش واقعی‌اش را از دست بدهد. بنابراین برای حفظ حقوق زوجه، محاسبه مهریه به نرخ روز اهمیت پیدا می‌کند. در این مقاله با روش محاسبه مهریه به نرخ روز، فرمول‌ها، نکات حقوقی و سؤالات پرتکرار آشنا می‌شویم.
-
نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز
-
محاسبه مهریه سال عقد
-
فرمول محاسبه مهریه پول نقد
-
مهریه سکه به نرخ روز
-
شاخص تورم مهریه
-
مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
۱. تعریف مهریه و اهمیت به‌روز شدن آن
مهریه، مالی است که در هنگام عقد نکاح از سوی مرد به زن تعیین می‌گردد. این مالی ممکن است وجه نقد، سکه، طلا، ملک یا کالای دیگری باشد.
اما چرا محاسبه مهریه به نرخ روز ضروری است؟ به چند دلیل مهم:
زمانی که مهریه در عقد ثبت می‌شود، مبلغ مشخصی نوشته می‌شود ولی با گذشت سال‌ها ارزش پول و تورم تغییر می‌کند.
قانونگذار برای مهریه‌ای که به صورت وجه نقد تعیین شده است، الزام کرده که با توجه به شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی محاسبه شود.
بدین ترتیب، زن می‌تواند در زمان مطالبه، مهریه را به مقداری که ارزش واقعی دارد دریافت کند و مرد نیز متوجه است که باید به نرخ واقعی عمل نماید.
۲. تبدیل مهریه پول نقد به نرخ روز — فرمول اصلی
اگر مهریه به صورت وجه نقد تعیین شده باشد (مثلاً مبلغ ریالی)، برای محاسبه به نرخ روز از فرمول زیر استفاده می‌شود:
> مبلغ مهریه به نرخ روز = مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه × (شاخص سال قبل از مطالبه ÷ شاخص سال وقوع عقد)
مراحل اجرا:
- سال وقوع عقد را پیدا کنید (مثلاً ۱۳۸۵)
- سالی که می‌خواهید مهریه را مطالبه کنید یا سال قبل از آن را انتخاب کنید؛ چون شاخص آن سال موجود است (مثلاً ۱۴۰۲)
- عدد شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سال وقوع عقد و در سال قبل از مطالبه را از بانک مرکزی یا منابع معتبر استخراج کنید.
- فرمول را اجرا کنید و نتیجه را با مبلغ اولیه مقایسه نمایید.
مثال فرضی
فرض کنیم مهریه در عقدنامه «۱۰۰٫۰۰۰ تومان» در سال ۱۳۸۵ درج شده باشد. اگر شاخص سال ۱۳۸۵ = ۵۰۰ و شاخص سال ۱۴۰۱ = ۲٫۰۰۰ باشد، محاسبه می‌شود:
۱۰۰٫۰۰۰ × (۲٫۰۰۰ ÷ ۵۰۰) = ۱۰۰٫۰۰۰ × ۴ = ۴۰۰٫۰۰۰ تومان
بنابراین مهریه به نرخ روز تقریباً ۴ برابر شده است.
۳. محاسبه مهریه سکه، طلا یا اموال غیرنقد
در صورتی که مهریه به شکل سکه طلا، ملک یا کالای مشخص درج شده باشد، روش محاسبه متفاوت است:
اگر مهریه «تعداد سکه» باشد، معمولاً باید تعداد سکه × قیمت روز هر سکه محاسبه شود.
اگر مهریه ملک یا کالای دیگر باشد، ارزش روز ملک یا کالا در زمان مطالبه ملاک است.
در این موارد، شاخص تورم آنقدر نقش ندارد چون قیمت کالا یا ملک تابع بازار است.
نکته:
اگر مهریه سکه است، زن می‌تواند قیمت روز سکه را مطالبه کند و بر آن اساس اجرا بگذارد.
۴. نکات حقوقی مهم
مهریه در عقدنامه ثبت می‌شود؛ بنابراین وقتی عقد انجام شد، زن مالک حق مهریه است.
میزان مهریه تعیین شده در عقد را نمی‌توان بدون توافق، افزایش داد؛ اما هنگام مطالبه، «به نرخ روز» محاسبه می‌شود.
اگر مرد فوت کند، مهریه زن به عنوان یکی از دیون شوهر محسوب می‌شود و از اموال وی پس از فوت باید وصول شود.
در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند توافق کنند که مهریه بخشیده شود یا کمتر شود؛ در این صورت محاسبه مهریه به نرخ روز ممکن است صورت نگیرد یا توافق نمایند.
